آخرین دستورالعملهای مرتبط با پروفیلاکسی آنتیبیوتیکی توسط انجمن قلب آمریکا (AHA) و انجمن دندانپزشکی آمریکا (ADA) در سال ۲۰۲۱ منتشر شده است. این راهنماها بر اساس شواهد علمی جدید و بهمنظور بهبود نتایج درمانی و کاهش عوارض ناشی از عفونتها بهروزرسانی شدهاند.
جزئیات دوز داروها
1. بیماران بدون حساسیت به پنیسیلین
• آموکسیسیلین: ۲ گرم خوراکی، ۳۰ تا ۶۰ دقیقه قبل از عمل دندانپزشکی.
2. بیماران با حساسیت به پنیسیلین
• کلیندامایسین: ۶۰۰ میلیگرم خوراکی، ۳۰ تا ۶۰ دقیقه قبل از عمل.
• آزیترومایسین یا کلاریترومایسین: ۵۰۰ میلیگرم خوراکی، ۳۰ تا ۶۰ دقیقه قبل از عمل.
3. بیمارانی که نمیتوانند داروی خوراکی مصرف کنند
• آمپیسیلین: ۲ گرم تزریق عضلانی یا وریدی، ۳۰ دقیقه قبل از عمل.
• در صورت حساسیت به پنیسیلین: کلیندامایسین ۶۰۰ میلیگرم تزریق وریدی، ۳۰ دقیقه قبل از عمل.
فاصله بین جلسات درمانی
برای جلوگیری از مقاومت میکروبی، توصیه میشود بین جلسات درمانی دندانپزشکی حداقل ۱۰ روز فاصله باشد. این فاصله اجازه میدهد که باکتریهای حساس به آنتیبیوتیک دوباره به سطح حساسیت عادی بازگردند.
تغییر آنتیبیوتیک در صورت مصرف قبلی
در بیمارانی که قبلاً آنتیبیوتیک مصرف میکنند، توصیه میشود از آنتیبیوتیکی با مکانیزم عمل متفاوت استفاده شود.
• مثال: اگر بیمار آموکسیسیلین مصرف میکند، میتوان از کلیندامایسین، آزیترومایسین یا کلاریترومایسین استفاده کرد.
لیست بیماریهایی که نیاز حتمی به پروفیلاکسی دارند
1. دریچه مصنوعی قلب.
2. سابقه اندوکاردیت عفونی.
3. بیماریهای مادرزادی قلبی:
• بیماریهای مادرزادی قلبی سیانوتیک ترمیمنشده یا ناقص.
• بیماریهای مادرزادی قلبی ترمیمشده با مواد مصنوعی طی ۶ ماه گذشته.
• نقص باقیمانده در محل ترمیم.
4. دریافتکنندگان پیوند قلب با نارسایی دریچهای.
مواردی که بهتر است پروفیلاکسی انجام شود
اگرچه طبق دستورالعملهای جدید این موارد بهطور قطعی نیاز به پروفیلاکسی ندارند، اما انجام آن توصیه میشود:
• بیماران با نقص ایمنی شدید.
• بیماران دیابتی کنترلنشده.
• بیماران با بیماریهای روماتیسمی فعال.
• بیماران تحت همودیالیز مزمن.
خطرات احتمالی فراموشی پروفیلاکسی
1. اندوکاردیت عفونی (Infective Endocarditis):
این عفونت جدی میتواند باعث آسیب به دریچههای قلب، لخته خون و نارسایی قلبی شود.
2. عفونتهای سیستمیک:
ورود باکتریها به جریان خون میتواند عفونتهای گسترده و آسیب به اندامهای مختلف ایجاد کند.
3. سپسیس:
در صورت گسترش عفونت، سپسیس ممکن است رخ دهد که یک وضعیت تهدیدکننده حیات است.
4. آبسههای موضعی:
در صورت عدم رعایت پروفیلاکسی، آبسه در محل عمل یا نواحی اطراف آن محتمل است.
اقدامات اورژانسی در صورت فراموشی پروفیلاکسی
1. تجویز فوری آنتیبیوتیک:
اگر بیمار پیش از عمل دارو مصرف نکرده است، بلافاصله پس از عمل دوز مناسب تجویز شود:
• آموکسیسیلین: ۲ گرم خوراکی.
• در صورت حساسیت به پنیسیلین: کلیندامایسین ۶۰۰ میلیگرم یا آزیترومایسین ۵۰۰ میلیگرم.
2. کنترل علائم عفونت:
بیمار باید به دقت تحت نظر باشد. علائم نظیر تب، لرز، درد قفسه سینه یا ضعف عمومی نیازمند مداخله فوری است.
3. انجام کشت خون:
برای تشخیص نوع باکتری و تعیین آنتیبیوتیک مناسب، کشت خون انجام شود.
4. مشاوره با متخصص:
در صورت بروز عوارض یا وجود بیماریهای زمینهای، مشاوره با متخصص قلب یا عفونی ضروری است.
درمان آنتیبیوتیکی پس از پروفیلاکسی
در صورتی که بیمار پس از عمل نیاز به درمان آنتیبیوتیکی داشته باشد، باید از دارویی با مکانیزم عمل متفاوت استفاده شود.
• مثال: اگر آموکسیسیلین برای پروفیلاکسی استفاده شده است، درمان میتواند با کلیندامایسین یا آزیترومایسین ادامه یابد.
پیشگیری از مشکلات آینده
1. آموزش بیمار:
بیماران باید از اهمیت مصرف آنتیبیوتیک و زمانبندی آن آگاه شوند.
2. چکلیست:
ارائه چکلیست سادهای که به بیمار یادآوری کند داروی خود را بهموقع مصرف کند.
3. نسخه اضافی:
برای بیمارانی که احتمال فراموشی دارند، نسخه اضطراری تجویز شود.
منابع:
1. American Dental Association (ADA) - دستورالعملهای رسمی مرتبط با پروفیلاکسی آنتیبیوتیکی.
2. American Heart Association (AHA) - راهنماهای پیشگیری از اندوکاردیت عفونی.
3. مقالات و دستورالعملهای علمی منتشرشده در سال ۲۰۲۱ و پس از آن.
4. لینکهای تکمیلی:
• Guidelines for Infective Endocarditis Prevention - ADA.
• Prevention of Infective Endocarditis - AHA.
این راهنما بهطور جامع خطرات، اقدامات و راهکارهای پیشگیری از عفونتهای مرتبط با اعمال دندانپزشکی را پوشش داده و رعایت آن برای حفظ سلامت بیماران ضروری است.
